OCHRONA LASU

Wiedza o procesach zachodzących w przyrodzie i kontrola stanu środowiska leśnego pozwalają leśnikom na wczesną diagnozę zagrożeń, mogących wpłynąć negatywnie na stan lasu. Każdego roku podejmują oni działania mające na celu zachowanie trwałości lasu i zwiększenie jego naturalnej odporności na czynniki powodujące szkody.

Zagrożenia dzieli się na trzy grupy:

• biotyczne (np. szkodliwe owady, grzyby patogeniczne, ssaki roślinożerne);

• abiotyczne – ekstremalne zjawiska atmosferyczne (np. silne wiatry, śnieg, ulewne deszcze, wysokie i niskie temperatury);

• antropogeniczne – wywołane przez człowieka (np. pożary, zanieczyszczenia przemysłowe, zaśmiecanie lasu).

Zagrożenia biotyczne

Największe szkody w drzewostanach Nadleśnictwa Świdnik powodują: chrabąszcz majowy, zarówno postać doskonała (imago), jak i larwa (pędrak). Również znaczące coroczne ubytki w aparacie asymilacyjnym wyrządzają zwójki i miernikowce.

            Obniżenie poziomu wód gruntowych, letnie susze, opieńka i nękające żery wcześniej wspomnianych gatunków szkodników przyczyniły się do zamierania na dużą skalę dębów w różnych klasach wieku. Jest to przyczyną pojawienia się znacznej liczby szkodników wtórnych dębu.

W drzewostanach z udziałem jesionu występuje zjawisko zamierania tego gatunku. Jak dotąd nie stwierdzono jednoznacznej przyczyny tego zjawiska. W jednostkach naukowych cały czas trwają prace mające na celu poznanie tego problemu.

W ochronie lasu przed owadami na terenie Nadleśnictwa Świdnik istotne znaczenie ma coroczna ochrona w postaci zbierania materiałów prognostycznych.

Wykonywane corocznie prace prognostyczne występowania szkodników pierwotnych sosny (jesienne poszukiwania w ściółce, kontrola lotu motyli brudnicy mniszki) nie wykazywały zagrożeń przez tę grupę szkodników. Prace prognostyczne z roku 2013 wykazały nieznaczne zagrożenie ze strony boreczników sosnowych w jednym leśnictwie.

Starsze drzewostany iglaste narażone są na szkody od szkodników wtórnych (uszkadzających drewno) takich jak cetyńce, przypłaszczek granatek. Ochrona przed tymi szkodnikami polega głównie na: wyznaczaniu, terminowym usuwaniu i wywożeniu z lasu drzew zasiedlonych, terminowym wywozie pozyskanego drewna z lasu, a w razie jego pozostawania w lesie w okresie wiosennym i letnim – korowaniem i wykładaniem pułapek wabiących.

Od 2016 roku, po suszach które wystąpiły w okresie letnim rozpoczęła się gradacja kornika ostrozębnego (Ips acuminatus). Kornik ostrozębny żeruje pod korą sosen, w górnej części strzały oraz zasiedla sosny w różnym wieku, co wraz z ubogimi w opady latami powoduje dynamiczny rozwój gradacji Pierwszym objawem zasiedlenia jest delikatne blednięcie igliwia, które następnie sukcesywnie szarzeje. W kolejnej fazie, od wierzchołka pojawiają się gałęzie z rudym igliwiem, następnie zamiera cała korona. W ramach walki z gradacją prowadzone są cięcia sanitarne mające na celu zapobieganie rozprzestrzeniania się tego szkodnika.

Bardzo ważnymi sprzymierzeńcami leśnika w walce z nadmiernym rozmnożeniem się szkodliwych owadów są ptaki. Aby poprawić ich warunki bytowania, wywieszane są budki lęgowe. Zimą, gdy panują trudne warunki, wykładana jest karma dla ptaków.

Posusz w drzewostanach występuje sporadycznie i jest usuwany na bieżąco z wyjątkiem terenów uznanych za powierzchnie referencyjne, z uwagi na rolę jaką pełni w środowisku leśnym dając miejsce bytowania wielu organizmom. Głównym sprawcą wydzielania się posuszu jest cetyniec, przypłaszczek granatek. Szczególnie duży problem stwarza w drzewostanach na gruntach porolnych, osłabionych również chorobami grzybowymi.

Działania prognostyczne i profilaktyczne:

·       kontrola występowania szkodników glebowych na szkółce, zrębach przeznaczanych do odnowienia, powierzchniach zagrożonych przez pędraki

·       jesienne poszukiwania szkodników pierwotnych,

·       kontrola lotu motyli brudnicy mniszki poprzez pułapki feromonowe i bezpośrednie obserwacje w trakcie rójki,

·       zapobieganie nadmiernemu wzrostowi liczebności szkodników wtórnych poprzez przestrzeganie zasad higieny lasu, usuwanie posuszu czynnego w terminach dostosowanych do biologii poszczególnych szkodników, wykładanie pułapek klasycznych,

·        podnoszenie biologicznej odporności drzewostanów  poprzez stwarzanie dogodnych warunków bytowania dla pożytecznej fauny: pozostawianie drzew dziuplastych, wywieszanie skrzynek lęgowych i ich czyszczenie w okresie jesiennym, wykładanie karmy dla ptaków.

·       wzbogacanie składu gatunkowego upraw i przebudowa drzewostanów.

Zagrożenia ze strony zwierzyny

Szkody powodowane przez zwierzynę płową na terenie nadleśnictwa są gospodarczo znośne, jednak w ostatnim okresie obserwowany jest znaczny ich wzrost, wraz z narastaniem liczebności populacji zwierzyny, a także jej migracji.  W ostatnich latach rośnie powierzchnia uszkodzeń, których sprawcą jest łoś.

Nadleśnictwo egzekwuje realizacje planów odstrzału przez poszczególne Koła Łowieckie. Nadleśnictwo  zabezpiecza corocznie chemicznie (repelenty) uprawy i młodniki  przed szkodami od zwierzyny. Wzbogacanie bazy żerowej jest realizowane poprzez wykładanie drzew zgryzowych (wykonywanie zabiegów pielęgnacyjnych) w terminie i miejscach największej presji zwierzyny. Ponadto stosuje się grodzenia upraw jako najskuteczniejszy sposób ochrony upraw przed zwierzyną.

Zagrożenie chorobami grzybowymi

Patogeny korzeni (huba korzeni, opieńka) największe zagrożenie stanowią na gruntach porolnych. Inne choroby grzybowe (osutka sosny, rdze, skrętak sosnowy, mączniak dębu) mają niewielkie znaczenie i występują sporadycznie, w rozproszeniu.

Zagrożenia abiotyczne

Spośród czynników abiotycznych największe znaczenie mają warunki klimatyczne. Obniżanie się i wahanie poziomu wód gruntowych powoduje czasowe osłabienie drzew i drzewostanów.

Szkody w drzewostanach powodowanych przez huraganowe wiatry, śniegołomy w  części wydzieleń tam gdzie powstały luki - wymagają odnowienia.

Ograniczanie szkód wywoływanych przez czynniki abiotyczne nie jest w pełni możliwe.

Zagrożenia antropogeniczne

Penetracja lasów przez człowieka stwarza wiele zagrożeń. Najgroźniejsze w skutkach są pożary, będące wynikiem celowych podpaleń lub nieostrożności człowieka. Ruch turystyczny, nasilony zwłaszcza w okresie grzybobrania stwarza również problemy związane z zaśmiecaniem lasu, które stanowią znaczny roczny koszt sprzątania lasu przez nadleśnictwo (kwota pow. 50 tyś).

OCHRONA PRZECIWPOŻAROWA LASU

Wśród wielu czynników antropogenicznych największe zagrożenie dla lasów stanowią pożary.

Całość lasów Nadleśnictwa Świdnik została zakwalifikowana do II kategorii zagrożenia po­żarowego. Sposób wyliczenia kategorii zagrożenia pożarowego został dokonany w oparciu o obowiązujące rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 9 lipca 2010 roku.

W sezonie palności codziennie określany jest stopień zagrożenia pożarowego, podawany na godz. 9.00 i 13.00. Przy wystąpieniu III-go (najwyższego) stopnia zagrożenia pożarowego i utrzymującej się przez co najmniej pięć kolejnych dni wilgotności ścioły leśnej mierzonej o godz. 9.00 poniżej 10 proc. nadleśnictwo obligatoryjnie wprowadza zakaz wstępu do lasu. Nadleśnictwo Świdnik położone jest w strefie prognozowania zagrożenia pożarowego nr 5_C.

 Stacja prognostyczna znajduje się w Nadleśnictwie Chełm, z której  uzyskujemy 2 razy dziennie aktualny stopień zagrożenia pożarowego

Stopień palności dna lasu zależy od składu runa, wilgotności nagromadzonej leżaniny i ściółki oraz pogody w roku (głównie opadów atmosferycznych).

Okres z największym stopniem palności przypada na wczesną wiosnę po zejściu pokrywy śnieżnej, kiedy to występują duże ilości wysuszonych traw, krzewinek, opadłe listowie. Drugi okres o zwiększonej palności występuje w okresie długotrwałej suszy.

Lokalnie duże zagrożenie może występować w sezonie letnim i jesiennym, kiedy występuje zwiększona penetracja lasów przez ludność zbierającą owoce runa leśnego oraz zwiększony ruch turystyczny.

Nadleśnictwo Świdnik stanowi część systemu alarmowo-dyspozycyjnego RDLP Lublin. W biurze nadleśnictwa działa Punkt Alarmowo-Dyspozycyjny (PAD). Punkt wyposażony jest według zaleceń Instrukcji Ochrony Przeciwpożarowej Lasu.

W ramach nadleśnictwa, system alarmowania i powiadamiania o powstałych pożarach opiera się na:

1)W okresach silnych zagrożeń pożarowych, zgodnie z „Instrukcją ochrony przeciwpożarowej lasu" tereny leśne patrolowane są przez powoływane patrole naziemne.

2)W wyjątkowo suchych okresach, lasy nadleśnictwa patrolowane są przez samoloty będące w dyspozycji RDLP w Lublinie (Leśna Baza Lotnicza w miejscowości Radawiec).

3)Na dyżurach przeciwpożarowych pełnionych w punkcie alarmowo-dyspozycyjnym (PAD) w biurze nadleśnictwa i domowych dyżurach pełnomocników Nadleśniczego wg ustalonego wcześniej harmonogramu. Punkt wyposażony jest według zaleceń Instrukcji Ochrony Przeciwpożarowej Lasu.

Role punktów łączności spełniają leśnictwa. Leśniczówki wyposażone są w telefony stacjonarne a leśniczowie dysponują telefonami komórkowymi.

Przy drogach przebiegających przez obszary leśne, przy parkingach leśnych, ścieżkach edukacyjnych, rowerowych ustawiane są tablice informacyjne i ostrzegawcze. Tablice te informują o skutkach używania otwartego ognia w lesie oraz przypominają o sposobach postępowania w przypadkach stwierdzenia pożaru i karach w przypadku lekceważenia przepisów przeciwpożarowych. Niezależnie od tablic stałych w okresach zwiększonego zagrożenia pożarowego rozwieszane są informacje o wprowadzonych zakazach wstępu do lasu oraz ukazują się informacje w środkach masowego przekazu.

Drogi pożarowe, punkty czerpania wody są oznakowane tablicami i znakami kierunkowymi.